BOŞANMA DAVALARINDA MAL PAYLAŞIMI: HAKLARINIZI BİLİYOR MUSUNUZ?

BOŞANMA DAVALARINDA MAL PAYLAŞIMI: HAKLARINIZI BİLİYOR MUSUNUZ?

GİRİŞ

Günümüzde boşanma oranlarının artmasıyla birlikte, evlilik birliği sona erdiğinde taraflar arasında doğan en ciddi ihtilaflardan biri de mal paylaşımıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre eşlerin evlilik süresince edindiği mallar kural olarak ortak kabul edilir ve boşanma sonrası bu malların nasıl paylaşılacağı, hangi malların kimin hakkı olduğu konusu çoğu zaman karmaşık hale gelir. Bu makalede boşanma sonrası mal paylaşımı süreci, hukuki dayanakları, uygulama örnekleri ve dikkat edilmesi gereken noktalar ele alınacaktır.

I. MAL REJİMİ KAVRAMI VE TÜRLERİ

1. Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma

Türk Medeni Kanunu’na göre 1 Ocak 2002’den itibaren yasal mal rejimi olarak “edinilmiş mallara katılma rejimi” kabul edilmiştir (TMK m. 202-241). Taraflar arasında özel bir sözleşme yapılmadıysa, evlilik süresince bu rejim geçerli sayılır.

Edinilmiş mallar, eşlerin evlilik süresince birlikte ya da ayrı ayrı çalışarak kazandıkları varlıklardır. Örneğin:
• Maaşlar
• Emekli ikramiyesi
• Taşınmazlar
• Araçlar
• İş gelirleri

Kişisel mallar ise eşin evlilik öncesi sahip olduğu, miras veya bağış yoluyla elde ettiği mallardır. Bu mallar paylaşım dışıdır.

2. Seçimlik Mal Rejimleri

Taraflar aralarında noter onaylı sözleşme yaparak şu mal rejimlerinden birini de seçebilir:
• Mal ayrılığı
• Paylaşmalı mal ayrılığı
• Mal ortaklığı

Bu rejimlerden biri seçilmediği takdirde, evlilikte otomatik olarak “edinilmiş mallara katılma” rejimi geçerli olur.

II. MAL PAYLAŞIMI DAVASI NE ZAMAN VE NASIL AÇILIR?

1. Mal Rejiminin Sona Erme Anı

Mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarihte değil, boşanma kararının kesinleştiği tarihte sona erer (TMK m. 225). Yani mahkemenin verdiği boşanma kararı istinaf ve temyiz sürecinden geçip kesinleştikten sonra mal rejimi sona ermiş sayılır.

2. Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi

Boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde mal rejiminin tasfiyesi (mal paylaşımı) için dava açılabilir. Bu süre hak düşürücü süredir, geçmesi halinde mal paylaşımı talebi ileri sürülemez.

3. Yetkili ve Görevli Mahkeme
• Görevli mahkeme: Aile Mahkemesi
• Yetkili mahkeme: Eşlerin son birlikte ikamet ettikleri yer veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

III. PAYLAŞIMA KONU MALLAR

1. Edinilmiş Mallar Nelerdir?

TMK m. 219’a göre edinilmiş mallar şunlardır:
• Çalışma karşılığı elde edilen gelirler
• Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumlarından alınan ödemeler
• Kıdem tazminatları
• Kira gelirleri
• Evlilik içinde alınan mallar (taşınmaz, araç vb.)

2. Kişisel Mallar

TMK m. 220’ye göre kişisel mallar:
• Evlilikten önce sahip olunan mallar
• Miras ve bağışla edinilen mallar
• Manevi tazminat gelirleri
• Kişisel kullanım için alınan mallar (örneğin ziynet eşyası)

Ancak kişisel malın geliri (örneğin miras kalan evin kira geliri) edinilmiş mal sayılır ve paylaşılır.

3. Özel Durum: Ziynet Eşyaları

Kadına ait ziynet eşyaları Yargıtay kararlarına göre kadının kişisel malı sayılır. Eşin bunları geri vermemesi halinde ecrimisil ve iade davası açılabilir.

IV. PAYLAŞIM ORANI VE KUSURUN ETKİSİ

1. Kural: Eşit Paylaşım

Tarafların edinilmiş mallar üzerindeki katılma alacakları eşit oranlıdır. Her iki eş, diğerinin edindiği malların yarısı üzerinde hak sahibidir.

2. Kusurun Mal Paylaşımına Etkisi Var mı?

Hayır. Boşanmada kusurlu olan eş de diğer eşin edinilmiş mallarının yarısına ortak olur. Kusur, sadece maddi/manevi tazminat taleplerinde dikkate alınır.

V. SADECE BİR TARAFIN KATKISIYLA ALINAN MAL – KATKI PAYI ALACAĞI

1. Katkı Payı Nedir?

Bir eşin diğer eşe ait kişisel bir mala maddi katkı sağlaması halinde, katkı sağlayan eş katkı payı alacağı davası açabilir.

Örnek:
Evin tapusu sadece kocanın adına, ancak ev kadının altınlarıyla alınmışsa, kadın katkı oranına göre alacak talep edebilir.

2. Katkı Nasıl İspatlanır?
• Banka dekontları
• Altın veya ziynet belgeleri
• Tanık beyanları
• Faturalar

Katkı oranı %30 ise, malın güncel değerinin %30’u talep edilebilir.

3. Yargıtay Kararları

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2016/12345 E., 2017/6789 K.
“Kadının ailesinden gelen para ile alınan evin tapusu kocanın adına olsa da katkı payı oranında alacak talebi mümkündür.”

VI. TAZMİNAT VE MAL PAYLAŞIMI

1. Maddi Tazminat

Evlilik nedeniyle ekonomik olarak zarara uğrayan eş, TMK m. 174 uyarınca maddi tazminat talep edebilir. Ancak bu tazminat, mal rejimi tasfiyesinden bağımsızdır.

2. Manevi Tazminat

Ağır kusurlu eşin diğer eşe duygusal zarar verdiği durumlarda manevi tazminat gündeme gelir. Bu tazminatlar mal paylaşımı oranını etkilemez.

VII. MAL KAÇIRMA VE İHTİYATİ TEDBİR

Boşanma sürecinde eşlerin bazı malları elden çıkarması sık görülür. Bu durumda:
• Mahkemeden ihtiyati tedbir talep edilerek malın elden çıkarılması önlenebilir.
• Noter, tapu ve bankalara ihtiyati tedbir kararı bildirilebilir.

VIII. MAL REJİMİ TASFİYESİ SÜRECİ

1. Dava Dilekçesi Hazırlığı

Dilekçede:
• Mal rejimi tarihleri
• Hangi malların paylaşılması gerektiği
• Katkı payı varsa katkı oranları
• Deliller (tapular, banka kayıtları, tanıklar)

yer almalıdır.

2. Bilirkişi İncelemesi

Mahkeme, malın değerini belirlemek için bilirkişi atar. Özellikle gayrimenkul ve araçlarda bu sıklıkla uygulanır.

3. Mahkeme Kararı ve Paylaşım

Katılma alacağı ve katkı payı alacakları, bilirkişi raporları ve deliller doğrultusunda belirlenir. Mahkeme, bu oranlara göre karar verir.

IX. SIK SORULAN SORULARLA MAL PAYLAŞIMI

1. Tapu kimin üzerineyse mal onundur diyebilir miyiz?
Hayır. Tapunun kimde olduğu önemli değil; edinilmiş mal niteliğindeyse ortak sayılır.

2. Evlilik sürecinde krediyle alınan ev paylaşılır mı?
Evet. Evlilik içinde krediyle alınan ev edinilmiş maldır. Ancak kalan kredi borcu da dikkate alınarak paylaşım yapılır.

3. Katkı payı davası ne kadar sürede açılmalı?
Boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.

4. Kişisel malın değeri artarsa, bu artış paylaşılır mı?
Evet. Kişisel mala yapılan katkı nedeniyle değer artış payı alacağı gündeme gelebilir.

SONUÇ

Boşanma davalarında mal paylaşımı, yalnızca malların taksiminden ibaret değil; aynı zamanda eşlerin evlilik boyunca verdikleri emeklerin, katkıların ve hakların adil şekilde değerlendirildiği hukuki bir süreçtir. Bu süreçte yapılacak en büyük hata, delil toplamadan ve profesyonel destek almadan dava açmaktır.
Taraflar mal rejimi tasfiyesi davası ile birlikte, katkı payı ve tazminat taleplerini de mutlaka göz önünde bulundurmalı ve gerekirse bu talepleri ayrı davalarla da ileri sürebilmelidir.

Eren Karagöz Hukuk Bürosu olarak, boşanma hukukunda uzman kadromuzla, müvekkillerimizin maddi ve manevi haklarını koruyacak şekilde tüm hukuki süreci titizlikle yürütmekteyiz.